Μαθητική Ομάδα: Γ? τάξη ΕΠΑΛ – ΕΚ (Εργαστηριακού Κέντρου) Λιβαδειάς της ειδικότητας Νοσηλευτικής
Υπεύθυνη εκπ/κός: Σκαράκη Ζάμπια)
Μετά από μία εορταστική περίοδο η παραμονή στο κρεβάτι ακούγεται νοσταλγική. Η επίγνωση ότι ανά πάσα στιγμή μπορεί, καθένας από εμάς να σηκωθεί και να σταθεί στα πόδια του, μετατρέπει την πρωινή έγερση σε αγγαρεία. Ωστόσο υπάρχουν συνάνθρωποί μας, που η καθήλωσή σε μία θέση, αποτελεί αιώνιο μαρτύριο. Το συγκεκριμένο άρθρο αφιερώνεται σε όσους βιώνουν είτε οι ίδιοι, είτε μέσα από αγαπημένα τους πρόσωπα, ανάλογες καταστάσεις.
Αν και υπάρχει μία μεγάλη γκάμα παθήσεων, που μπορεί να δράσουν ως αίτιο, το αποτέλεσμα είναι ο κίνδυνος ανάπτυξης κατακλίσεων. Ως κατάκλιση ορίζεται η παθολογική κατάσταση, κατά την οποία δημιουργούνται βλάβες στο δέρμα και στους γύρω ιστούς, λόγω της παρατεταμένης παραμονής στο κρεβάτι.
Δεν είναι βέβαια όλα τα σημεία του σώματος επίφοβα, αλλά κυρίως εκείνα όπου σχηματίζονται οστέινες προεξοχές. Παρατηρώντας την παραπάνω εικόνα, στην ύπτια θέση οι «επικίνδυνες» περιοχές είναι το πίσω μέρος του κεφαλιού, οι ωμοπλάτες, οι αγκώνες, οι γλουτοί και οι πτέρνες. Στην πλάγια θέση, η πίεση ασκείται στο αυτί, τους κροτάφους, τους ώμους, τις λαγόνες, τα γόνατα, τους αστραγάλους.
Οι βλάβες μπορεί να ξεκινούν από μία ερυθρότητα του δέρματος , που δεν υποχωρεί με την αλλαγή θέσης (στάδιο 1) , να καταστραφούν στιβάδες του δέρματος (στάδιο 2), να υπάρξει ολική απώλεια του δέρματος (στάδιο 3), και τέλος να προχωρούν σε βάθος, μέχρι το υποκείμενο οστό (στάδιο 4). Από το δεύτερο στάδιο, οι βλάβες παίρνουν τη μορφή έλκους (πληγής). Είναι σημαντικό λοιπόν να παρατηρούμε το δέρμα του ασθενούς και να εντοπίζουμε έγκαιρα τυχόν ερυθρότητα με πόνο, ώστε να προλάβουμε την δημιουργία πληγών.
Το δέρμα στις φυσικές αυτές καμπύλες, πιέζεται μεταξύ του οστού και της επιφάνειας επαφής, με αποτέλεσμα, διακοπή της μικροκυκλοφορίας και της διακίνησης θρεπτικών συστατικών στην αντίστοιχη περιοχή. Όσο ο ασθενής δεν μετακινείται, έστω από την ύπτια στην πλάγια θέση η κατάκλιση προχωράει σε επόμενο στάδιο: την επικίνδυνη για επιμόλυνση νέκρωση των ιστών. Αξίζει να προστεθεί ότι όσο μεγαλύτερη είναι η ασκούμενη πίεση, η νέκρωση ξεκινά αντίστροφα, δηλαδή από τους υποκείμενους ιστούς και προχωρά προς το δέρμα. Στην περίπτωση αυτή, η διάνοιξη του δέρματος είναι το αποκορύφωμα της βαθιάς εσωτερικής βλάβης.
Εκτός από την πίεση και την ακινησία, στην ανάπτυξη κατακλίσεων συμβάλει η διατμηματική δύναμη τριβής, που ασκείται καθώς ο ασθενής ολισθαίνει στο κρεβάτι, τοποθετούμενος σε καθιστή θέση χωρίς προστασία. Το σώμα πρέπει να υποστηρίζεται με μαξιλάρια, στο πίσω μέρος της πλάτης, κάτω από τα γόνατα και τις πτέρνες ώστε να μην γλιστράει προς τα κάτω. Σε οποιαδήποτε αλλαγή θέσης, ο ασθενής μετακινείται προσεκτικά, αποφεύγοντας την τριβή του ατροφικού δέρματος στα σεντόνια.
Ο κίνδυνος της κατάκλισης πενταπλασιάζεται παρουσία υγρασίας (εφίδρωση, ακράτεια). Ένα ζευγάρι καθαρά, καλά τεντωμένα σεντόνια, τα σωστά τοποθετημένα μαξιλάρια και ειδικά αφρώδη επιθέματα αποτελούν τα πρώτα μέτρα πρόληψης. Στην πλάγια θέση, δύο μαξιλάρια πίσω τη ράχη εμποδίζουν τον ασθενή να γυρίσει, ένα υποστηρίζει το πάνω χέρι και ένα το πάνω πόδι του αρρώστου, λυγισμένα και τα δύο σε απαγωγή. Στην ανακούφιση της κυκλοφορίας του αίματος συμβάλουν σημαντικά ειδικά στρώματα αέρα, που υποστηρίζουν το σώμα, χωρίς να πιέζουν. Κάποια διαθέτουν αντλία, που με την εναλλαγή αέρα στις κυψέλες, όχι απλά ανακουφίζουν, αλλά βελτιώνουν σημαντικά την κυκλοφορία και την διατήρηση της θρέψης του δέρματος.
Το υπό εξέταση θέμα που δεν είναι καθόλου απλό. Τα παραπάνω μέτρα αποτελούν την πρώτη γραμμή πρόληψης και αντιμετώπισης, χωρίς όμως να εξαντλούν κάθε δυνατότητα. Σε επόμενο άρθρο θα επιχειρήσουμε μία σφαιρική θεώρηση μελετώντας εξατομικευμένα τους παράγοντες, που επηρεάζουν την εμφάνιση και εξέλιξη των κατακλίσεων.